در سالهای آغازین دهه 1990 میلادی که مصادف با گسترش کمی مطالعات و انتشار مقالات مرور سیستماتیک و متاآنالیز در فیلدهای سلامت و برخی از فیلدهای علوم انسانی مانند روانشناسی بودیم، تنها دو منبع ارزشمند در دسترس محققین حیطه های مختلف بود که یکی از آنها کتاب موسسه کاکرین برای مرور سیستماتیک و متاآنالیز مطالعات مداخله ای و دیگری نیز این ویرایش نخستین این کتاب بود.

وقتی که سه نویسنده اصلی این کتاب رجوع کنیم، خود نشانگر سطح بالای این منبع بوده و این موضوع به تفصیل در نقد ویرایش اول و دوم این کتاب در سامانه آمارافزار، ذکر گردیده است. برای مطالعه این نقد، اینجا را کلیک نمایید!

اما با گسترش کیفی مطالعات مرور سیستماتیک و متاآنالیز، بخصوص در حیطه سلامت و گرایشهای وابسته و همچنین تغییرات و گذرهای متدولوژیک رخ داده در طول یکدهه اخیر، ضرورت تجدید چاپ منابع مرتبط با این مطالعات، برای متخصصین و نویسندگان دو چندان بود و بدنبال تجدید چاپ کتاب موسسه کاکرین در سال 2019، ویرایش سوم این کتاب نیز در سال 2022، روانه بازار گردید.

در مورد جایگاه این کتاب و نویسندگان آن در مقاله قبلی، مطالب مهمی عنوان شده است که علاقمندان میتوانند آنها را مطالعه فرمایند. البته تنها تغییر در نویسندگان این اثر، جایگزینی پروفسور جولیان هیگینز (Julian P.T. Higgins) است که بدلیل فوت پروفسور داگلاس آلتمن در سال 2017، بجای ایشان است.

اما در مورد محتوا یا فهرست مطالب کتاب، باید به این نکته اشاره نمایم که ساختار محتوایی کتاب دستخوش تغییرات زیادی صورت گرفته است. ابتدا به ذکر بخشهای اصلی کتاب میپردازیم که مشتمل بر 6 بخش است:

بخش اول: اصول و روشها

بخش دوم: متاآنالیز

بخش سوم: اختصاصی انواع مطالعات

بخش چهارم: موسسه کاکرین و تدوین گایدلاین یا راهنمای بالینی

بخش پنجم: چشم انداز

بخش ششم: نرم افزارها

بنابراین در یک مقایسه کلی بین بخشهای مختلف این ویرایش با ویرایش دوم (و اول)، کاملا مشخص است که نگاه کتاب بسیار جامعتر و کاربردی تر از نگاه کتاب در ویرایشهای قبلی است.

در ویرایشهای قبلی، تنها بخش مرتبط با متاآنالیز، فصل 18 کتاب بود، در حالیکه در این ویرایش، این مبحث به یک بخش ارتقاء یافته و خود شامل 7 فصل (از فصل 8 تا فصل 14) میباشد. بنابراین این بخش خود میتواند بعنوان یک مرجع فوق العاده برای مباحث متاآنالیز نیز مورد استفاده قرار گیرد. بخصوص اینکه در بین این فصول، مباحصی از قبیل متارگرسیون، متاآنالیز شبکه ای، متاآنالیز مقدار - پاسخ و ...، مباحث نسبتاً جدید و پیشرفته ای هستند که در طول 10 سال اخیر متولّد شده اند و در منابع محدودی، وجود دارند.

همچنین در بخش پایانی این کتاب (بخش نرم افزارها)، متاآنالیز با سه نرم افزار بسیار پرکاربرد Stata، نرم افزار R و نرم افزار CMA، تشریح گردیده است.

بخش پنجم (چشم انداز) نیز که یکی دیگر از نوآوریهای این ویرایش است، مشتمل بر دو فصل بسیار مهم است که برای علاقمندان و متخصصین این فیلد، بسیار مفید خواهد بود. در این دو فصل، پیش بینی تغییرات و تحولاتی که در فیلد مرور سیستماتیک اتفاق خواهد افتاد، ذکر شده است.

حال اگر علاقمند هستید که نسخه الکترونیک این کتاب را تهیه نمایید، میتوانید از اینجا، آنرا دریافت کنید!