چهارمین دوره آموزشی پیشرفته آمار کاربردی
با نرم ‏افزارهای Stata و R
با تمرکز بر کاربرد روشهای آماری در نگارش مقالات

گروه هدف:
دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی (آموزشی، پژوهشی)
اعضای محترم هیات علمی رشته‏ها و گرایشهای مختلف علوم زیستی، پزشکی، بهداشتی و توانبخشی
متخصصین بالینی، دستیاران تخصصی و فوق تخصصی رشته‏های مختلف علوم بالینی
پژوهشگران مراکز تحقیقات علوم پایه، بالینی، علوم بهداشتی، پرستاری، تغذیه، توانبخشی و ...
کلیه علاقمندان رشته‏ها و گرایشهای وابسته و مرتبط و ...

شیوه شرکت در دوره:    
غیرحضوری (آنلاين) همراه با کلاسهای عملی و رفع اشکال

طراحی، تدوین و تدریس:
دکتر عباس کشتکار
عضو هیات علمی دانشگاه تهران ؛
طراح و مدرس بیش از یکصد کارگاه و دوره آموزشی خلاقانه برای پژوهشگران کشور

مقدمه، ضرورت و جایگاه این دوره آموزشی
این دوره آموزشی، در ادامه دوره آموزشی پایه آمار کاربردی یا نرم افزارهای Stata و Medcalc بوده که در طول این چند سال، استقبال زیادی از آن صورت گرفته و حداقل دوازده سری از آن برای کلیه علاقمندان، پژوهشگران، متخصصین، اعضای هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی، برگزار گردیده است.
هر چند در اطلاع رسانی دوره آموزشی پایه آمار کاربردی ذکر شده بود که بین 90-80 درصد نیازهای پژوهشگران برای موضوع مهم «تحلیل آماری مطالعات پژوهشی» ، با آن دوره مرتفع میگردد، لیکن بسیار بدیهی است که نقش 10 تا 20 درصدی مباحث پیشرفته را نمیتوان کتمان نمود و حق منطقی تمامی متخصصین، پژوهشگران، اعضای هیات علمی و حتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی است که پس از گذراندن دوره آموزشی پایه آمار کاربردی و تسلط بر مباحث آن، بسوی یادگیری و کسب مهارتهای مرتبط با مباحث پیشرفته نیز، گام بردارند.
با پیشرفت و توسعه کمّی و کیفی مطالعات پژوهشی محققین، یکی از مولفه هایی که به موازات این پیشرفت، حائز اهمیت است، پیشرفت موضوعات متدولوژیک و تحلیلهای آماری مرتبط با آنهاست. در تجربه عملی نیز مشاهده شده است که بطور معمول پس از یک بازه 5 ساله از آغاز فعالیتهای حرفه‏ای یک پژوهشگر (در هر رشته یا حیطه علمی)، چنانچه روند منطقی یادگیری و کسب مهارتهای پژوهشی رخ داده باشد، این فرد تمایل پیدا میکند که گستره مطالعات پژوهشی و همچنین تحلیلهای آماری آنها را به سوی مباحث پیشرفته تری، توسعه دهد.
این موضوع، وقتی از اهمیت بالاتری برخوردار میشود که دریابیم، چندین دلیل در بین دلایل دهگانه شایع در ردّ مقالات در ژورنالهای با اعتبار بالا در حیطه های مختلف، مرتبط با موضوعاتی هستند که امکان طرح و آموزش مبانی نظری و کاربردی آنها در «دوره پایه آمار کاربردی»، میسّر نبوده و باید برای این موارد، جایگاه جدیدی را در نظر بگیریم.

چرا در این دوره آموزشی، علاوه بر نرم افزار Stata ، نرم ‏افزار R را هم باید فرا بگیریم ؟
در این دوره آموزشی، به دو دلیل مهم، بر روی آموزش و یادگیری نرم افزار R، علاوه بر نرم افزار Stata، تاکید میگردد:
دلیل اول) گسترش و توسعه نرم افزار آماری R یک استثناء در بین تمام نرم افزارهای آماری مورد استفاده پژوهشگران محسوب میگردد.
این موضوع بدین معنی است که با گسترش بسیار سریع و حجیم محتوای این نرم افزار و امکانات آن، قطعاً در آینده نزدیک، تمام پژوهشگران (حتی اگر نگوییم برای کلیه نیازهای خود، حداقل بخشی از آنها) نیازمند استفاده از این نرم افزار خواهند بود. حال اگر این واقعیت را بپذیریم، باید به این موضوع هم توجه داشته باشیم که یادگیری کار با نرم افزار R را باید از یک نقطه زمانی شروع نماییم و چه بهتر از اینکه این یادگیری را در همین دوره آموزشی آغاز کنیم.
ضمناً در تمامی منابع آموزشی مرتبط با نرم افزار R به این واقعیت اشاره شده است که ماهیت «منحنی یادگیری» این نرم افزار نشان میدهد که تقریباً یادگیری این نرم افزار بصورت خودآموز و بدون داشتن یک مربی، اگر نگوییم غیرممکن، بسیار دشوار است. صرف نظر از دلایل این تفاوت در یادگیری این نرم افزار با سایر نرم افزارهای آماری که در این نوشتار نمیگنجد، موضوع بسیار مهم مورد توجه پژوهشگران محترم این است که با در نظر گرفتن این واقعیت، لازم است تا برای این ضرورت بدرستی اقدام نماییم.
دلیل دوم) نقش نرم افزار R، بعنوان یک مکمّل در کنار نرم افزار Stata برای قدرت بخشیدن به تحلیلهای آماری سطح پیشرفته پژوهشگران
همانطور که در دوره آمار کاربردی پایه، اضافه نمودن نرم افزار MedCalc ، منجر به دو برتری گردید (برتری مبتنی بر انعطاف پذیری بیشتر پژوهشگران و قدرت بالاتر آنها در تحلیلهای آماری + برتری مبتنی بر سهولت برخی روشهای آماری، بخصوص روشهایی که اجرای آنها در این نرم‏افزار، نسبت به Stata، سهلتر یا ساده تر است)، در این دوره آموزشی نیز میتوان انتظار داشت که با یادگیری نرم‏افزار R و استفاده از برخی پکیجها یا توابع مرتبط، قدرت و مزیتهای بالاتری را نسبت به وضعیت استفاده از تنها یک نرم‏افزار، برای پژوهشگران به ارمغان آوریم.

حال به معرفی اهداف و سرفصلهای این دوره آموزشی بسیار ارزشمند و کاربردی، میپردازیم:

در این دوره آموزشی، چه مباحثی تدریس میشود ؟
سرفصلهای این دوره آموزشی به تفکیک دروس مختلف برنامه ریزی شده، بدین شرح است:

درس اول: آشنایی اولیه و مقدماتی با نرم افزار R و کار با این نرم افزار

o    آشنایی با امکانات و تواناييهای R در تحلیل آماری
o    نحوه کار کردن با اين نرم افزار از طریق محیط RStudio
o    آشنايي با ساختار سينتاکس یا کدنویسی در نرم افزار R و یادگیری اصول کد نویسی

درس دوم: مروری بر روشهای خطی و یادگیری روش تحلیل آماری جامع GLM
o    آشنايي با جایگاه کاربردی «مدلهای تعمیم یافته خطی» یا Generalized Linear Model
o    آشنایی با گزینه های قابل تعریف در این روش جامع و کاربرد این روشها در شرایط عملی
o    آشنايي با انواع اندازه های اثر مرتبط با روشهای GLM
o    آشنایی با شیوه گزارشدهی روشهای GLM

درس سوم: روشهای تحلیل بقاء و کاربرد آن در پژوهشها
o    آشنايي با ويژگيهاي تحلیل بقاء و یادگیری مشخصات متغیرهای Time to Event
o    یادگیری شاخصهای توصیفی در تحلیل بقاء و روشهای جدول عمر و کاپلان مایر
o    یادگیری روشهای آماری و شاخصهای اندازه اثر در تحلیلهای تک متغیره بقاء
o    یادگیری روشهای آماری تحلیل چندمتغیره بقاء و در راس آنها روش رگرسیونی کاکس
o    شیوه گزارشدهی روشهای تحلیل بقاء تک و چند متغیره

درس چهارم: آشنایی با پدیده Missing Data و برخورد منطقی با این پدیده:
o    تعریف پدیده missing data و انواع آن و روشهای شناسایی این موارد
o    آشنایی با دو رویکرد رایج در برخورد با پدیده Missing data و انتخاب رویکرد بهینه
o    یادگیری رویکرد Imputation در برخورد با پدیده Missing
o    یادگیری اصول نظری و راهکارهای گام بگام روش Multiple Imputation در برطرف نمودن موارد Missing در شرایط و مطالعات پژوهشی مختلف

درس پنجم: آشنایی با پدیده «افزایش خطای نوع اول حاصل از مقایسه‏های مکرّر» و برخورد با آن
o    چرا متعاقب مقایسه‏های متعدّد در شرایط عملی، خطای نوع اول افزایش می یابد؟
o    آشنایی با اقداماتی که در شرایط مختلف، میتوان برای برخورد منطقی با این پدیده، اجرایی نمود.
o    آشنایی با روشهای ساده و پیچیده برخورد با این پدیده
o    چگونه روشهای مختلف را برای کنترل افزایش خطای نوع اول در عمل پیاده نماییم؟

درس ششم: برخورد با عدم برقراری پیشفرضها در روشهای پارامتریک
o    دسته بندی شرایط عدم برقراری پیشفرضها در روشهای پارامتریک
o    رویکردهای مورد استفاده در عدم برقراری پیشفرضهای آماری در روشهای رگرسیونی
o    نحوه گزارشدهی شرایط عدم برقراری پیشفرضها در روشهای رگرسیونی در مقالات

درس هفتم: آشنایی با روشهای تحلیل عاملی (Factor Analysis) و Principle Components Analysis (PCA) و کاربرد آن در پژوهشها
o    آشنایی با انواع روشهای «تحلیل عاملی» در مطالعات پژوهشی و کاربرد آنها در عمل
o    تحلیل عاملی اکتشافی و نحوه اجرای آن بصورت گام بگام
o    تحلیل عاملی تاییدی و نحوه اجرای گام بگام آن در شرایط عملی
o    نحوه گزارشدهی انواع روشهای تحلیل عاملی

درس هشتم: آشنایی با «مدلهای پیش‏بینی» و کاربرد آن در پژوهشها
o    مروری بر تاریخچه کاربردی مدلهای پیش‏بینی و انواع این روشها در دورانهای مختلف
o    مروری بر روشهای کلاسیک (سنتی) مدلهای پیش بینی (روشهای رگرسیونی)
o    مروری بر روشهای جدید مدلهای پیش بینی و کاربرد آنها
o    مروری بر روشهای مدرن مدلهای پیش بینی و آشنایی با نقاط قوت و ضعف آنها

درس نهم: آشنایی با روش «تحلیل داده‏های پیمایشی» یا Survey Data Analysis در تحلیل آماری مطالعات مقطعی (پیمایشها) و ضرورت این تحلیل آماری
o    چرا به تحلیل آماری SDA نیاز داریم؟
o    مرور این روش تحلیل آماری و ضرورت این روش (قرار گرفتن در بین لیست علل دهگانه مهم در ردّ مقالات ...)
o    آشنایی نظری و عملی مولفه های چهارگانه مهم در تحلیل SDA و چگونگی تعیین آنها در شرایط عملی
o    یادگیری مراحل گام بگام اجرای SDA در یک مطالعه مقطعی

درس دهم: آشنایی با برخی از شاخصهای مهم روایی و پایایی در سنجشهای کمّی
o    آشنایی با محدودیتهای شاخص ضریب همبستگی بعنوان یک شاخص روایی / پایایی
o    آشنایی با شاخصهای ICC، آلفای کرونباخ و کاپا و نحوه محاسبه و تفسیر و کاربرد آنها
o    آشنایی با منطق نظری و عملی نمودار Bland-Altman
o    استفاده از نمودار Bland-Altman در شرایط عملی مطالعات پژوهشی
o    آیا رابطه‏ای بین خروجیهای این نمودار با مفهوم «معنی داری بالینی» یا MCID وجود دارد؟

درس يازدهم: یادگیری برخی تحلیلهای آماری خاص در مطالعات مداخله‏ ای
o    تحلیل آماری در کارآزماییهای Equivalence و کارآزماییهای Non-inferiority و نحوه گزارشدهی آنها در مقالات
o    تحلیل آماری در کارآزماییهای متقاطع یا Cross-over T. و چگونگی تنظیم خروجی آنها در مقالات
o    آشنايي با شيوه تحلیل آماری و گزارشدهي سایر مطالعات مداخله‏ای خاص

این دوره آموزشی، مشتمل بر چند ساعت آموزش است و برنامه برگزاری جلسات، چگونه است؟
این دوره آموزشی، شامل 65 ساعت آموزش نظری و عملی بوده که با توجه به شرایط فعلی کشور، کلیه جلسات آموزشی بصورت آنلاین (غیرحضوری) برگزار خواهد گردید. در هر هفته 4 ساعت آموزش پیش بینی شده که بطور معمول 3 ساعت این آموزشها، نظری و 1 ساعت باقیمانده آن، عملی میباشد. ضمناً فرمت برگزاری این دوره ، بشرح ذیل خواهد بود:
•    کل ساعات آموزش نظری - عملی (65 ساعت)، در قالب 16 جلسه چهار ساعته، طی 16 هفته متوالی (در هر هفته يک جلسه)، تدریس خواهد گردید. جلسات آموزشی در این دوره بصورت « غير حضوری (آنلاين)» میباشد. ضمناً روزهای برگزاری جلسات این دوره آموزشی، بصورت یک روز ثابت در هفته تعیین گردیده است.‎
این دوره آموزشی، از روز یکشنبه 25 آبانماه ماه آغاز میگردد. ضمناً مطابق روال همیشگی دوره های آموزشی آنلاین آمارافزار، روزهای برگزاری جلسات یک دوره آموزشی، حتی الامکان روزهای ثابتی در هفته تعیین میگردد، در این دوره نیز، هر هفته روزهای یکشنبه از ساعت 20 (8 شب) تا 23 (11 شب)، زمان برگزاری جلسات اصلی تعیین گردیده است. روزهای برگزاری جلسات عملی (تمرینهای عملی)، روز دیگری بغیر از یکشنبه بوده که مدت زمان آن، 1 ساعت، میباشد. روزهای برگزاری این جلسات، متعاقباً اعلام میگردد.
همچنین در این دوره آموزشی نیز، به روال سایر آموزشها، یک گروه تلگرامی، بمنظور اطلاع رسانی برگزاری جلسات و همچنین طرح سوالات احتمالی و دریافت پاسخ (توسط مدرس) و یا طرح اشکالات و ابهامات و پاسخ به آنها و ...، ایجاد خواهد گردید.

در این دوره آموزشی، چه محتوا یا مستنداتی به فراگیران، داده میشود ؟
در این دوره آموزشی، مواد و مستندات آموزشی زیر، در اختیار کلیه شرکت کنندگان قرار خواهد گرفت:
الف) کل فایلهای حاوی اسلایدهای کارگاه
ب) فیلم رکورد شده از اسکرین کامپیوتر مدرس (صوتی تصویری یا فرمت فیلم) که شامل صدای مدرس بر روی توضیحات وی در خصوص مطالب اسلایدها یا کار بر روی نرم‏افزار یا .... بوده و دارای کیفیت HD میباشد. این فیلمها در بستر سامانه نئولج www.neolej.ir در اختیار شرکت کنندگان، قرار میگیرد.
ب) فایلهای دیتای سناریوها یا کارهای عملی، بهمراه خروجی یا output برنامه STATA و R
ج) تمرینهای عملی و راه حلهای مربوط به آنها
د) کتابهای مرجع آماری مرتبط؛ بخصوص کتب مفید و کاربردی تحلیل آماری با Stata و کتب کاربردی نرم‏افزار R (بصورت کتاب الکترونیک)
ه) مقالات کاربردی که در کلاس ارائه یا در باره آن بحث میشود. معمولاً این مقالات، دارای حداقل یک نکته کاربردی برای استفاده و بهره برداری فراگیران است.
 
چگونه میتوانم در این دوره آموزشی، ثبت نام نموده و در آن شرکت نمایم ؟
شهریه کل این دوره آموزشی 65 ساعتی مجازی (آنلاین)، مبلغ 950،000 تومان است. البته این مبلغ بدون احتساب تخفیفها بوده و برای علاقمندان و شرکت کنندگان این دوره آموزشی مبالغ تخفیفی در نظر گرفته شده است که برای اطلاع از جزئیات آن، به جدول 1 مراجعه نمایید.

ضمناً برای ثبت نام در این دوره آموزشی، مطابق روال همیشگی ثبت نام و دسترسی به دوره‏های جدید آمارافزار، میتوانید به سامانه نئولج به آدرس www.neolej.ir مراجعه فرمایید.
لازم به ذکر است که بمنظور سهولت فرایند ثبت نام برای علاقمندان به شرکت در این دوره آموزشی که مشمول گروههای A و B جدول شماره 1 میباشند، بعد از اعلام تمایل به ثبت نام به پشتیبان محترم سامانه نئولج، بصورت تلفنی، پیامکی یا تلگرامی (به شماره همراه 09916139137) کدهای تخفیف مربوطه، برای اعمال تخفیفهای اعطاء شده، توسط پشتیبان محترم سامانه نئولج و از طریق تلگرام (یا روشهای دیگر، از قبیل پیامک یا تماس تلفنی و ...) به ایشان اعلام خواهد گردید. لیکن چنانچه تا 24 ساعت قبل از پایان مهلت ثبت نام (ساعت 20 روز پنجشنبه 22 آبان ماه 1399)، این اطلاع رسانی انجام نشد، با ایشان تماس تلفنی (یا پیامکی و یا حتی در تلگرام)، برقرار نموده و علت را جویا شوید. 
البته فراگیران مشمول گروههای C و D نیاز به دریافت کد نداشته و میتوانند از طریق سامانه فوق، ثبت نام و پرداخت شهریه خود را انجام دهند.
لازم به یادآوری است که برای ثبت نام در این دوره، ابتدا باید در سامانه نئولج، یک اکانت شخصی ایجاد نمایید. فرایندایجاد اکانت شخصی، رایگان بوده و برای هر فرد، فقط یکبار این فرایند باید صورت گیرد. فلذا کلیه علاقمندانی که در گذشته (از ابتدای سال 1398)، حداقل در یک دوره آموزشی از بستر سامانه نئولج ثبت نام نموده اند، دارای اکانت شخصی هستند و نیاز به تکرار فرایند ایجاد اکانت ندارند. لیکن عزیزانی که برای اولین بار از سامانه نئولج دیدار نموده و سابقه قبلی شرکت در این آموزشها را نداشته و دارای اکانت نیستند، باید در اولین فرصت، ابتدا ساخت اکانت شخصی را به انجام رسانند.
بدیهی است، دسترسی کلیه شرکت کنندگان به یکایک محتوای آموزشی این دوره (اعم از فیلمهای رکورد شده، اسلایدهای جلسات، تمرینها، و ....)، از طریق سامانه نئولج، صورت میگیرد و به عبارت دیگر، هر یک از کاربران با وارد نمودن شناسه و رمز عبور خود، وارد صفحه اصلی دوره های شرکت نموده شده و سپس میتواند از محتوای این دوره و یا هر یک دوره‎هایی که قبلاً در آنها ثبت نام نموده، بهره مند گردد.
همانطور که در راهنمای این سامانه ملاحظه نموده اید، دسترسی به کلیه محتوای هر یک از دوره های آموزشی، منحصراً برای فرد ثبت نام شده بوده و از در اختیار قرار دادن این محتوا به دیگران، جداً و اکیداً خودداری فرمایید. این سامانه مجهز به تکنولوژیهای بسیار مدرن ردیابی فایل بوده و در صورتیکه مورد فوق، بهر دلیلی رعایت نشود، اطلاعات فرد نقض کننده (هر دو فرد ارسال کننده و دریافت کننده غیرقانونی محتوا)، از طریق این تکنولوژی در اختیار پشتیبانی فنی نئولج و ...، قرار گرفته و مطابق با قوانین نقض مالکیت معنوی، اقدام خواهد گردید.

«به امید برگزاری دوره آموزشی موفق»