چهارمین دوره فشرده آنلاین متدولوژی و تحلیل آماری مطالعات ارزش تشخیصی

تعریف و مقدمه:

از آنجا که ممکن است برخی علاقمندان با این دسته از مطالعات، بطور دقیق آشنایی نداشته باشند، ابتدا تعریف عملی یا مفهومی از این مطالعات پژوهشی ارائه میدهیم.

یک مطالعه پژوهشی موسوم به مطالعه ارزش تشخیصی یا Diagnostic Accuracy Study به یک پژوهش معمولاً مشاهده ای اطلاق میگردد که متغیرهای مستقل و وابسته این پژوهش، بترتیب یک آزمون (تست، نشانگر، مدل پیش بینی و ...) و سنجش یک استاندارد طلایی است. در این پژوهشها، محقق قصد ارزیابی اعتبار آن آزمون را داشته و برای این ارزیابی، نتایج این آزمون، با یک معیار بسیار نزدیک به سنجش واقعی پدیده (بیماری، واقعه یا رخداد مهم بالینی، شناختی و ...)، مقایسه میگردد. مطابق تعاریف رایج در این دسته از مطالعات، آزمون یا نشانگر مورد مطالعه را index Test و معیار منطبق با سنجش واقعی بیماری یا رخداد مورد نظر را، «استاندارد طلایی»، Gold Standard یا Reference Standard مینامند.

بعنوان یک مثال ساده برای درک بیشتر ماهیت این نوع از مطالعات پژوهشی، فرض کنید که میخواهیم ارزش تشخیصی آزمون سونوگرافی کبدی را برای تشخیص ماهیت بدخیمی (یا خوش خیمی) یک توده کبدی، در مقایسه با استاندارد طلایی بیوپسی کبدی، مورد ارزیابی قرار دهیم. در این نوع از مطالعات، معمولاً یک تعداد مشخصی از آزمودنیهای واجد شرایط (در اینجا بیماران مشکوک به مشکلات توده کبدی یا ....)وارد این نوع از مطالعات شده و در این افراد، هر دو نوع آزمون (ایندکس تست) و آزمون مرجع (استاندارد طلایی)، مورد سنجش و ارزیابی قرار میگیرد.

هر چند امروزه، این دسته از مطالعات در تمام حیطه های علوم پزشکی و سلامت، حیطه های تشخیصی و تصویر برداری پزشکی و سایر رشته های مرتبط، بسیار پرکاربرد میباشد، در سایر حیطه های بین رشته ای و کاربردی علوم زیستی و توانبخشی و .... (مانند فیزیوتراپی، پزشکی ورزشی، طب جایگزین یا مکمل و ....) نیز بشدت در حال توسعه میباشد. ضمناً این دسته از مطالعات در سایر حیطه های علمی از قبیل گستره علوم شناختی و رفتاری (روانشناسی، علوم تربیتی و ...)، علوم اعصاب (نوروساینس)، علوم مولکولی و ژنتیک و ...، نیز در طول سالیان اخیر، سهم قابل توجهی از پژوهشهای این حیطه ها را بخود اختصاص داده است.

از نقطه نظر کاربردی، اهمیت این دسته از مطالعات پژوهشی در طول دو دهه اخیر، در علوم مختلف افزایش چشمگیری داشته و به همین خاطر، ترم یا اصطلاح «مطالعات ارزش تشخیصی» برای اولین بار در سال 2002، بعنوان یک دسته مجزّا از مطالعات پژوهشی در متدولوژی یا روش شناسی پژوهشها، وارد گردید. بنابراین بدیهی است که پژوهشگران علوم مختلف، علاقه و توجه زیادی به یادگیری این دسته از مطالعات از خود نشان داده و به همین خطر، علاوه بر مطالعات اولیه این پژوهشها، مرورهای سیستماتیک و متاآنالیز این دسته از مطالعات پژوهشی نیز در طول 5 تا 10 سال اخیر، بشدّت روند صعودی را تجربه نموده است.

خوشبختانه، همکام با این روندهای جهانی، موسسه آمارافزار، از سال 1392، اولین دوره آموزشی متدولوژی و تحلیل آماری مطالعات ارزش تشخیصی را طراحی و برگزار و در طول سالهای بعد از آن نیز به درخواست برخی دانشگاههای علوم پزشکی نیز، این دوره آموزشی در سطح آن دانشگاهها، برگزار شد.

هر چند در طول 5 سال گذشته، سه دوره مختلف از روش شناسی و تحلیل آماری «مطالعات ارزش تشخیصی»، توسط این موسسه برگزار گردید، لیکن این دوره جدید (چهارمین دوره)، دارای دو تفاوت اساسی به دوره های قبلی است: 

1) اول اینکه این دوره بصورت یک دوره کامل و جامع 45 ساعته نبوده و در عوض، بصورت فشرده برگزار میگردد. ضمناً مدت این دوره آموزشی، 20 ساعت آموزش نظری- عملی خواهد بود.

2) دومین تفاوت این دوره آموزشی با دوره های قبلی در این است که تدوین سرفصلهای آموزشی این دوره بگونه ای است که برای پژوهشگران و دانشجویانیکه قصد طراحی و تدوین یک «تست» ، «آزمون» یا «مارکر» تشخیصی، غربالگری یا پروگنوستیک (پیش آگهی) را دارند، بسیار کاربردی طراحی شده تا علاقمندان به این دسته از مطالعات، بتوانند مراحل و گامهای این مطالعات را در شرایط پیشگفت، به درستی طی نمایند.

سرفصلهای این دوره آموزشی:

حال در این بخش، با هم مروری به سرفصلهای مختلفی که در این دوره آموزشی، مبنای آموزش قرار گرفته است، خواهیم داشت:

• آشنايي با کليات متدولوژي مطالعات ارزش تشخيصي و مطالعات مدلهاي پيش ‏بيني 
• آشنایی با سوگراییهای مهم مطالعات فوق: لازم به ذکر است که این سوگراییها (Biases)، از نظر ترمینولوژی، منبع ایجادی و راههای مقابله و کنترل آنها، با بقیه انواع مطالعات پژوهشی (مشاهده‏ای یا مداخله‏ای)، تفاوتهای عمده دارند و اگر در مراحل طراحی، اجراء و نگارش این پژوهشها، به این تفاوتها توجه نکنیم، پتانسیل دستیابی به یک مطالعه قوی و متعاقب آن، یک مقاله قابل قبول را از دست خواهیم داد !!!
• آشنایی با مراحل یا گامهای مختلف در طراحی یک آزمون یا تست جدید 
•  آشنایی با چگونگی انتخاب «نوع طراحی مطالعه» از بین سه الگوی شایع؛ مقطعی، مورد شاهدی و کوهورت
• آشنایی با نحوه ارزیابی شاخصهای پایایی، تکرار پذیری، توافق ، ثبات و یادگیری عملی و نرم ‏افزاری روشهای نوینی مانند «نمودار Bland – Altman» و کار با مفاهیمی از قبیل LOA یا limit s of Agreement ، Minimal Detectable Change و شاخصهای مشابه آنها
• آشنایی با مفاهیم و شاخصهای اعتبار آزمون، یعنی حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و منفی و ...
• آشنایی با مراحل تحلیل آماری ROC Curve و محاسبه بهترین و مناسبترین نقطه برش (Cut-off) برای آزمونهای مختلف (بر اساس سناریوهای متعدد) آشنایی با ماژولها و دستورات نرم افزار Stata برای تحلیل آماری این دسته از مطالعات
• آشنایی با استانداردهای نگارشی مقالات حاصل از این مطالعات (شیوه نگارش این نوع از مقالات)
• اجرای کارهای عملی متعدد و آنالیز آماری با نرم ‏افزار Stata بصورت عملی بر روی دیتای واقعی

حال شهریه های این دوره آموزشی بسیار کاربردی را برحسب وضعیت سابقه قبلی علاقمندان از نظر شرکت در دوره های قبلی آمارافزار، در جدول زیر، درج گردیده است:

و اما در پایان باید توجه شما علاقمندان را به این نکته جلب نمایم که مشابه تمام دوره های آموزشی آمارافزار، ثبت نام و واریز شهریه از مسیر سامانه نئولج، صورت میگیرد.

آدرس این سامانه : www.neolej.ir

شماره تلفن برای کسب اطلاعات بیشتر : 09916139137

پایان