يکي از محبوب ترين نرم افزارهاي آماري در بين نرم افزارهاي سطح بالا يا حرفه اي، نرم افزار استيتا است که توسط شرکتي به همين نام در ايالت تگزاس امريکا، طراحي و تدوين شده است. اين نرم افزار از جمله نرم افزارهاي متن باز (Open source) است که نزديک به 30 سال از توليد اولين ويرايش آن ميگذرد. مانند هر نرم افزار ديگري که هر چند وقت توسط شرکت مربوطه، ويرايش (ورژن) جديدي از آن به بازار مي آيد، در حال حاضر ويرايش شانزدهم اين نرم افزار در سطح جهان ارائه گرديده است.

سوالي که براي بسياري از علاقمندان نرم افزارهاي آماري پيش مي آيد اين است :

اگر آخرين ويرايش اين نرم افزار در حال حاضر (ماه مارچ 2020)، ويرايش 17 اين نرم افزار است، پس چرا نبايد اين ويرايش را استفاده کنيم؟

پاسخ اين سوال اين است که اين نرم افزار مانند بسياري از نرم افزارهاي آماري، يک نرم افزار تجاري يا Commercial است، يا به عبارت ديگر، بايد براي استفاده از نسخه اصلي اين نرم افزار، آن را خريداري نمود و با توجه به عدم امکان خريد اين نرم افزار در کشور ما و يا بخاطر گران بودن هزينه خريد (بعلت نرخ برابري دلار در مقابل ريال بسيار بالا)، عمده کاربران ايراني نرم افزارهاي آماري (و البته تقريباً تمام نرم افزارهاي تجاري کاربردي)، از نسخه هاي کرک شده اين نرم افزار استفاده ميکنند. تا اينجاي کار، و تا وقتي که کاربران بخواهند بر روي سيستمهاي کامپيوتري خود، از هر ويرايشي از اين نرم افزار (و البته نرم افزارهاي مشابه مانند SPSS يا ...)، استفاده نمايند، هيچگونه محدوديت و مشکلي وجود ندارد.

اما همانطور که ميدانيم، در مورد استفاده از نرم افزارهايي که در فرايند تحليل آماري (آناليز) يا آماده سازي مقالات علمي، مورد استفاده قرار ميگيرند، همواره اين احتمال وجود دارد که ناشر ژورنال علمي که توسط پژوهشگران براي انتشار يک مقاله پژوهشي، انتخاب شده، يا سردبير و يا داوران اينگونه ژورنالها، از محققين در مورد وضعيت استفاده از نرم افزار آماري مورد استفاده سوال نموده و حتي در مواردي، شماره سريال مجوز استفاده از نرم افزار مورد استفاده توسط پژوهشگر را درخواست نمايند. متاسفانه چند سالي است که بسياري از سردبيران يا ناشران، بدليل اينکه کشورهايي که قوانين کپي رايت را بصورت بين المللي رعايت نميکنند (فقط کشور ايران نيست و تعداد نسبتاً زيادي از کشورهاي جهان در اين ليست قرار دارند)، را ميشناسند، اين سوال را از تمام پژوهشگران اينگونه کشورها (از جمله کشور ما)، در ابتداي فرايند سابميت (ثبت مقاله در ژورنال)، مطرح مينمايند.

حال تنها راه حلي که براي استفاده از اين گونه نرم افزارها پيشنهاد شده که ميتواند با تکيه بر قوانين بين المللي، مشکلي براي پژوهشگرانمان ايجاد نکند، اين است که بجاي استفاده از آخرين ويرايش آن نرم افزار، از ويرايشهاي پايينتر آن، استفاده کنيم. يکي از بهترين روشها، استفاده از حداقل دو ويرايش پايينتر، نسبت به آخرين ويرايش نرم افزار مورد نظر ميباشد.

حال روشن است که چرا در حال حاضر، ويرايش 14 نرم افزار استيتا را براي دانلود و نصب به تمامي علاقمندان به اين نرم افزار بسيار قوي و کاربردي، توصيه مينماييم.

البته همانطور که در توضیحات فوق اشاره نمودم، در حال حاضر که چند ماه از انتشار ویرایش هفدهم این نرم افزار میگذرد (در زمان نگارش این مقاله یعنی اواخر تیر ماه 1400)، میتوانیم از نسخه 15 نرم افزار Stata هم استفاده کنیم، اما بدلیل اینکه دسترسی به نسخه 15 (به سهولت و فراوانی نسخه 14)، فراهم نبوده و مهمتر اینکه حداقل بنده بیش از 2 سال است که نسخه 14.2 را برای تحلیلهای آماری مختلف، از تحلیلهای ساده تا پیشرفته ترین تحلیلها، تست نموده ام و خوشبختانه مشکلی با این ویرایش مشاهده نشده است، این ویرایش را پیشنهاد میکنم.

حال میپردازیم به نحوه دانلود ویرایش 14.2 نرم افزار Stata:

براي دانلود اين نرم افزار، يکي از ساده ترين راهها، استفاده از وب سايتهاي دانلود نرم افزارهاي کاربردي داخلي است. هر چند تعداد نسبتاً زيادي از اينگونه سايتها، در کشورمان به فعاليت مشغولند، اما يکي از بهترين آنها را وب سايت دانلودلي ميدانم. اين وب سايت علاوه بر اينکه در مورد دسترسي به ويرايشهاي مختلف بسياري از نرم افزارهاي کاربردي، بسيار فعال و به روز است، تقريباً تمامي نرم افزاري تجاري که داراي کرک هستند را مورد تست قرار داده و کاربران ميتوانند از اين نظر، نسبت به درست کار کردن کرکهاي اينگونه نرم افزارها، اطمينان داشته باشند.

حال براي دسترسي به صفحه اي که ميتوانيم ويرايش 14.2 نرم افزار استيتا را از آنجا دانلود نماييم، کافي است که به آدرس زير برويد:

لينک ورود به صفحه مربوطه در وب سايت دانلودلي

و بعد از ورود به اين صفحه (در ابتداي صفحه با نحوه دانلود ويرايش 17 نرم افزار استيتا روبرو ميشويد)، به قسمتهاي پايينتر صفحه فوق برويد. در قسمتهاي پايينتر اين صفحه، لينکهاي دانلود نسخه هاي 15 و 14 اين نرم افزار، حتي براي سه سيستم عامل ويندوز، لينوکس و ios را مشاهده ميکنيم.

تصوير اين بخش از صفحه فوق را در تصوير پايين مشاهده مينماييد:

براي کاربراني که از سيستمهاي کامپيوتري مبتني بر ويندوز استفاده ميکنند، لينک مربوطه را بايد کليک نمايند و کاربراين که از سيستمها يا لپ تاپهاي مک بوک استفاده ميکنند، نيز از لينک ios بايد ويرايش 14.1 اين نرم افزار را دانلود نمايند.

بعد از دانلود فايل مربوطه، در واقع يک فايل فشرده (زيپ شده) به حجم نزديک به 500 مگابايت را بايد روي سيستم خود داشته باشيد. خوشبختانه اين ويرايش از نرم افزار Stata، مانند بسياري از ويرايشهاي قبلي، نسخه پرتابل بوده و نياز به فرايند نصب يا Install ندارد. فقط بايد اين فايل فشرده را ابتدا با کمک نرم افزارهاي مخصوص خارج نمودن از فشرده سازي (مانند Winrar و ...)، به فرمت غيرفشرده تبديل نماييد.

بعد از اين اقدام، حالا يک فولدري دارید که فايلهايي را زيرمجموعه آن، مشابه تصوير زير خواهيد داشت.

در اين مرحله بايد فايل اجرايي که نسخه 14.2 اين نرم افزار با استفاده از آن فايل اجرايي، باز ميشود را انتخاب و اجراء نماييد (با يک يا دوبار کليک نمودن بر روي آن). براي اين اقدام حتماً بخاطر داشته باشيد که از بين تعداد متعدد فايلهاي اجرايي، براي ويندوزهاي 64 بيتي، بايد فايل اجرايي با نام StataMP-64 را اجراء نموده (فايلي که با فلش قرمز رنگ در تصوير زير مشخص شده) و براي ويندوزهاي قديميتر 32 بيتي، فايل اجرايي StataMP را اجراء نماييد (فايلي که با فلش آبي رنگ در تصوير زير مشخص شده است).

حال بايد برنامه استيتاي شما اجراء گردد و نکته مهم هم اين است که در قسمتهاي بالايي صفحه نرم افزار اجراء شده، نسخه 14.2 اين نرم افزار، مشاهده گردد و اگر ويرايش گزارش شده، ويرايش 14.0 بود، نشان ميدهد که شما، فايل اجرايي اصلي را باز يا اجراء ننموده ايد.

پيشنهاد ميشود که براي اينکه در هر بار اجراء نمودن اين نرم افزار، اين مراحل برايتان دردسر ايجاد نکند، فايل اجرايي اصلي را مطابق با ويندوز سيستمتان (البته در صورتيکه از ويندوز 10 استفاده مينماييد)، با کليک راست بر روي فايل مربوطه، و استفاده از گزينه pin to start بر روي منوهاي ويندوز خود الصاق نماييد تا براي دفعات بعدي با کليک نمود بر روي تصوير ايکون اين فايل در منوهاي آغازين ويندوز، ديگر نگران اجراي درست فايل اجرايي نباشيد.

حالا ديگر ميتوانيد با اين ويرايش از نرم افزار کاربردي Stata ، کار آناليز آماري داده هايتان را شروع کنيد. اميدوارم از کار با اين نرم افزار، لذت ببريد.

موفق باشيد.